The Telegraph: Militantët serbë që luftojnë për Putinin – po përgatiten edhe për një luftë të re ballkanike

Qindra militantë serbë kanë udhëtuar për në Ukrainë për të luftuar për Rusinë me besimin se do të ndihmohen për të rifituar territoret në Ballkan.

Një brez i ri nacionalistësh etnikë serbë po përgatitet për një luftë në Bosnjë, zbulon The Telegraph.

Qindra militantë kanë udhëtuar për në Ukrainë për të luftuar përkrah trupave ruse me besimin se “Nëna Rusi” do t’i shpërblejë duke i ndihmuar të rimarrin territoret e humbura serbe si Kosova.

Nacionalistët, përfshirë veteranët nga Lufta e Bosnjës, po përdorin mediat sociale për të inkurajuar të rinjtë serbë që t’u bashkohen atyre në Rusi. Disa po ofrojnë 23,000 paund që ata të regjistrohen dhe të luftojnë në Ukrainë, transmeton Periskopi.

Ekziston frika se sapo të kthehen në shtëpi në Bosnjë, ata do të nxisin një konflikt paraushtarak, 30 vjet pas përfundimit të Luftës së Bosnjës.

Dario Ristic ishte një rast i tillë. Nacionalisti serb, duke u lëkundur ngathët në një këmbë proteze, u kthye në Bosnjë. Ai ishte plagosur gjatë luftimeve në Ukrainë me një njësi ruse të njohur si Arinjtë nga Permi.

Ndërsa ishte në Ukrainë, Z. Ristic njihej me nofkën ironike të luftës “i shpejtë” dhe për kryerjen e sulmeve me snajper dhe dronë në qytete si Avdiivka.

Ai i përsosi aftësitë e tij në mediat sociale në faqe të tilla si TikTok dhe rrjeti rus Vkontakte, duke siguruar mbështetje nga të rinjtë serbë të pakënaqur politikisht në vendlindje duke i dhënë shkëlqim luftimeve në vijën e frontit dhe duke përhapur mesazhe nacionaliste.

Njësia e tij ruse madje i dërgoi një kartolinë ditëlindjeje Ratko Mlladiçit, kriminelit të luftës i cili po merr kujdes paliativ në Hagë, ku u dënua me burgim të përjetshëm për mizori të kryera kundër myslimanëve boshnjakë.

Në një video të postuar në Telegram, Z. Ristic pozoi pranë një bashkëkombësi serb i cili informoi audiencën e tij në vendlindje: “Sapo të mbarojmë me këta fashistë të NATO-s këtu, do të kthehemi për të rifituar faltoret tona dhe atë që është e jona. Lavdi Zotit, lavdi Nënës Rusi – fitores!”

Pas kthimit në shtëpi, Z. Ristic u arrestua në aeroportin e Sarajevës sepse i ishte bashkuar një njësie paraushtarake të huaj, por që atëherë është liruar nga burgu dhe është vendosur në arrest shtëpiak në pritje të përfundimit të gjyqit të tij.

Kur The Telegraph kontaktoi Z. Ristic në shtëpinë e tij në Modrica, ai tha nga pragu i derës së tij: “Do të doja të flisja me ju. Por ligji më ndalon të flas me ju, por ndoshta në të ardhmen.”

Edhe tani, larg frontit, ai ende konsiderohet një rrezik i madh rekrutimi me më shumë se 10,000 ndjekës në internet.

Dhe atij i bashkohen në internet nacionalistë të tjerë serbë që po përpiqen të përhapin mesazhin e tyre.

Është kryesisht një grup veteranësh të ashpër që luftuan në Luftën e Bosnjës që vazhdojnë të ngulitin ideologji përçarëse tek të rinjtë.

“Është një besim i zakonshëm midis këtyre ekstremistëve se Nëna Rusi një ditë do ta shlyejë borxhin e tyre me gjak duke ndihmuar në rivendosjen e Serbisë së Madhe”, thotë Srecko Latal, një analist në rajon.

“Numri i tyre është i vogël, por ata ndihmojnë në tërheqjen e të rinjve të pakënaqur serb, të cilët mund të jenë të prekshëm ndaj mesazheve nacionaliste. Ashtu si IRA e vjetër në Irlandën e Veriut, nuk keni nevojë për shumë individë të armatosur për të kërcënuar ekuilibrin e paqes.”

Një veteran i shquar me një ndikim paternalist mbi luftëtarët e rinj, përfshirë z. Ristic, është Davor Savicic, i njohur si “ujku” nga ndjekësit e tij në internet.

Gjatë luftërave jugosllave të viteve 1990, ai luftoi në një njësi elitare paraushtarake të njohur si Tigrat e Arkanit, e cila ishte përgjegjëse për shumë mizori të kryera kundër civilëve.

Kur Rusia shkoi në luftë me armiqtë e saj të perceptuar, si veteranët e tjerë të ashpër serb, z. Savicic nxitoi t’u bashkohej atyre. Ai ka luftuar në Krime dhe Siri dhe ishte pjesë e Grupit Wagner, tani të shpërbërë.

Pasi u trajtua së fundmi për një plagë nga shrapneli të shkaktuar nga forcat ukrainase, raportet mjekësore të rrjedhura zbuluan se ai ishte gjithashtu kolonel në GRU-në e frikshme, e njëjta njësi e inteligjencës ruse përgjegjëse për sulmin me Novichok të kryer në Britani në vitin 2018 ndaj Sergei Skripal.

Nën drejtimin e tij, GRU ka krijuar një sërë kompanish fasade në sektorë të tillë si ndërtimi, me qëllim që të ndihmojë serbët dhe vullnetarët e tjerë të shmangin zbulimin nga autoritetet e tyre, duke lëshuar leje pune dhe duke rregulluar itinerare udhëtimi përmes vendeve të treta.

“Ne u infiltruam në disa nga shërbimet e tyre të mesazheve duke u paraqitur si vullnetarë”, tha Nino Bilajac, një gazetar investigativ nga Sarajeva.

“Paratë e ofruara janë rritur ndërsa humbjet në betejë e bëjnë Rusinë më të dëshpëruar për luftëtarë të rinj, dhe kohët e fundit më është ofruar një pagesë paraprake ekuivalente me rreth 23,000 £ për regjistrimin dhe një pagë mujore prej gati 2,500 £.”

Për të rinjtë e rritur në familje nacionaliste dhe që jetojnë në qytete si Modrica me papunësi të lartë dhe paga deri në 500 paund në muaj, joshja është shumë e qartë. Ligjet si në Serbi ashtu edhe në Bosnjë e ndalojnë luftën për një fuqi të huaj dhe dënimet mund të shkojnë deri në pesë vjet, por zbatimi i tyre është i rrallë.

Kur u kontaktua në mediat sociale nga The Telegraph, Zelko Tomic, një mik i z. Ristic ende në vijën e parë të frontit të Ukrainës, tha se do të jepte një intervistë vetëm për një tarifë prej 100,000 paundësh.

Në Modrica, ku punëdhënësi më i madh është një rafineri nafte në pronësi ruse që tani po lufton për shkak të sanksioneve, një kalimtar vendas që e njihte z. Ristic tha se ai ishte mburrur me pensionin e tij të paaftësisë si veteran nga Moska dhe po planifikonte të përdorte një pjesë të parave për të hapur një qendër trajnimi dhe një punishte riparimi për dronë, duke përdorur njohuritë e tij nga fronti.

Megjithatë, kthimi i z. Ristic në jetën civile do t’i ofrojë pak ngushëllim pakicës myslimane boshnjake të qytetit. Jo shumë larg shtëpisë së tij, thirrja e muezinit për lutje dëgjohej nga një xhami e rindërtuar pas gjakderdhjes së luftërave në Bosnjë. Një nga pjesëmarrësit ishte Edib Ziliç, i cili dëshmoi shumë nga mizoritë si fëmijë.

“Isha vetëm 10 vjeç kur tanket hynë dhe babai im u zvarrit me forcë, dhe vëllai im pothuajse u vra kur shtëpia e fqinjit tonë, aty pranë, u shpërbë në copa”, tha z. Ziliç, 43 vjeç, duke treguar një zonë banimi përballë xhamisë.

“Në disa vende, viktimat ende duhet të takohen me autorët e krimit, dhe madje edhe sot, pavarësisht të gjitha miqësive të rivendosura, ende ka një pakicë ekstremistësh që duan të na frikësojnë dhe duan të na kthejnë në ato kohë të liga, por ne refuzojmë të jetojmë me frikë.”

Është shqetësuese se duket se ka shenja të bashkëpunimit të shtetit. Milorad Dodik, ish-presidenti i Republikës Srpska i cili ende ushtron pushtet efektiv, u fotografua me “Ujkun”, Davor Saviçiç, përpara një takimi me Vladimir Putin në Moskë në fillim të këtij viti.

Ekzistonë gjithashtu frika se stërvitja paraushtarake në enklavën e mbështetur nga Rusia mund të ndikojë në sigurinë britanike. Ashtu si Gjermania Lindore dikur ishte një vend stërvitjeje për IRA-n dhe Fraksionin e Ushtrisë së Kuqe, ekziston frika se Republika Srpska mund të ndjekë një rrugë të ngjashme.

Deklaratat e dëshmitarëve nga një gjyq kundër sabotatorëve në Moldavi kanë zbuluar se ajo është përdorur së fundmi si një bazë stërvitjeje për luftën hibride të mbështetur nga Rusia kundër Perëndimit.

Trajnimi përfshinte metoda për të shndërruar protestat paqësore në trazira të dhunshme dhe stërvitje në përdorimin e dronëve të paarmatosur dhe të armatosur për të prishur infrastrukturën civile dhe ushtarake. Të njëjtat metoda janë përdorur tashmë në aeroporte dhe vende të ndjeshme në Mbretërinë e Bashkuar dhe në të gjithë Evropën, disa prej të cilave përfshinin edhe sabotatorë moldavë, ndoshta të trajnuar në enklavën serbe.